Vanavond zag ik een aflevering van de prachtige documentaireserie Bloedbroeders. De serie is gemaakt door twee vrienden, die samen op onderzoek uitgaan naar de Turks-Armeense kwestie. Precies honderd jaar geleden hebben de Turken genocide gepleegd op duizenden Armeniërs. Veel Turken ontkennen deze vreselijke gebeurtenis. Bij de Armeniërs zit de pijn heel diep: iedere Armeniër heeft wel directe familie die door deze genocide is geraakt .

Als er geen wederkerigheid is, dan is erkennen van de ander extreem moeilijk…

Mijn punt is, dat ontkenning net zo krachtig werkt als erkenning, maar dan in negatieve zin. Deze ontkenning wordt aan iedere volgende generatie doorgegeven – en lijkt zelfs sterker te worden. Het werd in de documentaire uiteindelijk duidelijk dat excuses alleen gegeven konden worden als er om vergeving gevraagd werd… Én dat excuses alleen maar aanvaard konden worden als de Armeniërs bereid waren zich vergevingsgezind op te stellen.

Erkenning en ontkenning zijn de keerzijde van dezelfde medaille. Als er geen wederkerigheid is, dan is erkennen van de ander extreem moeilijk. Mijn visie is dat als je in een conflict terecht bent gekomen, waarbij het niet meer voldoende is om de ander te erkennen omdat de pijn te groot is, of omdat er andere belangen spelen, je ook bij jezelf te rade kunt gaan wat jíj toe hebt te geven. Dus niet proberen de ander te overtuigen van jouw gelijk, maar jezelf een spiegel voorhouden: wat had je zelf anders kunnen doen?

Als je dat hardop durft toe te geven, geeft dat voor de ander de ruimte om opnieuw naar het conflict te kijken, wellicht met andere ogen en andere gevoelens. Het kan een opening betekenen om samen naar een mogelijke oplossing te kijken. Of het kan een begin zijn van een langzaam zachter wordende pijn.